Σαν σήμερα. 5 Μάη - Γέννηση Καρλ Μαρξ

1813 Γεννιέται ο Δανός φιλόσοφος Σόρεν Κίρκεγκαρντ, θεμελιωτής του ρεύματος του υπαρξισμού.

1818 Γεννιέται στην πόλη Τριρ της Πρωσίας ο Καρλ Μαρξ. Αφού τέλειωσε το γυμνάσιο, ο Μαρξ πήγε στο Πανεπιστήμιο, στην αρχή στη Βόννη και έπειτα στο Βερολίνο όπου σπούδασε νομικά, προπαντός όμως ιστορία και φιλοσοφία. Τέλειωσε το Πανεπιστήμιο το 1841 με τη διδακτορική διατριβή για τη φιλοσοφία του Επίκουρου.

Με τον Φρίντριχ Ένγκελς συνδέθηκε το Σεπτέμβρη του 1844 στο Παρίσι, που από τότε έγινε ο πιο στενός του φίλος. Μαζί πήραν ενεργότατο μέρος στην τοτινή κοχλάζουσα ζωή των επαναστατικών ομάδων του Παρισιού (ιδιαίτερη σημασία είχε η θεωρία του Προυντόν, που ο Μαρξ την καταπολέμησε αποφασιστικά στην Αθλιότητα της Φιλοσοφίας το 1847) και επεξεργάστηκαν -παλεύοντας επίμονα ενάντια στις διάφορες θεωρίες του μικροαστικού σοσιαλισμού- τη θεωρία και την τακτική του επαναστατικού προλεταριακού σοσιαλισμού-κομμουνισμού. Το 1845, ύστερα από επιμονή της πρωσικής κυβέρνησης, ο Μαρξ απελάθηκε από το Παρίσι σαν επικίνδυνος επαναστάτης και πήγε στις Βρυξέλλες. Την άνοιξη του 1847, οι Μαρξ και Ένγκελς προσχώρησαν στην «Ένωση των Κομμουνιστών» και πήραν μέρος στο II Συνέδριό της (Νοέμβρης 1847 στο Λονδίνο), όπου έπαιξαν εξέχοντα ρόλο. Με εντολή του Συνεδρίου συνέταξαν και το περίφημο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος που εκδόθηκε το Φλεβάρη του 1848. Στο έργο αυτό εκθέτονταν με μεγαλοφυή σαφήνεια και διαύγεια η νέα κοσμοαντίληψη, ο συνεπής υλισμός που αγκαλιάζει και την περιοχή της κοινωνικής ζωής, η διαλεκτική ως η πιο ολόπλευρη και η πιο βαθιά διδασκαλία της εξέλιξης, η θεωρία της ταξικής πάλης και ο κοσμοϊστορικός επαναστατικός ρόλος του προλεταριάτου, του δημιουργού της νέας, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η νέα θεωρία επιβεβαιώθηκε περίλαμπρα από την πορεία των επαναστατικών γεγονότων του 1848-1849, όπως επιβεβαιώθηκε αργότερα και απ' όλα τα προλεταριακά και δημοκρατικά κινήματα όλων των χωρών του κόσμου. Με τη νίκη της αντεπανάστασης ο Μαρξ παραπέμφθηκε σε δίκη και κατόπιν απελάθηκε από τη Γερμανία (16 Μάη 1849). Αρχικά πήγε στο Παρίσι. Απελάθηκε όμως και από κει και πήγε στο Λονδίνο, όπου έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Από εκεί ο Μαρξ διεξήγε αμείλικτο πόλεμο εναντίον των θεωριών και των ρευμάτων του μικροαστικού και γενικότερα του μη προλεταριακού σοσιαλισμού που κυριαρχούσαν τότε. Σε μια σειρά ιστορικές εργασίες επεξεργάστηκε την υλιστική του θεωρία, αφιερώνοντας τις δυνάμεις του κυρίως στη μελέτη της πολιτικής οικονομίας. Την επιστήμη αυτή ο Μαρξ την επαναστατικοποίησε στα έργα του «Η κριτική της πολιτικής οικονομίας» (1859) και «Το Κεφάλαιο» (τ. 1, 1867).

Το 1864 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Ι Διεθνής, η «Διεθνής ένωση των εργατών». Ο Μαρξ ήταν η ψυχή αυτής της οργάνωσης, ήταν εκείνος που έγραψε την πρώτη «Διακήρυξή» της, καθώς και μια σειρά αποφάσεις, δηλώσεις και διακηρύξεις της. Ο Μαρξ, συνενώνοντας το εργατικό κίνημα των διαφόρων χωρών, σφυρηλάτησε μια ενιαία τακτική της προλεταριακής πάλης της εργατικής τάξης των διαφόρων χωρών. Ύστερα από την ήττα της Κομμούνας του Παρισιού («Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία του 1871») και ύστερα από τη διάσπαση της Διεθνούς από τους μπακουνιστές, έγινε αδύνατη η παραμονή της Διεθνούς στην Ευρώπη. Έτσι, μετά το συνέδριο της Διεθνούς στη Χάγη (1872) ο Μαρξ εξασφάλισε τη μεταφορά του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη. Η Διεθνής εκπλήρωσε έτσι τη διεθνή της αποστολή και παραχώρησε τη θέση της σε μια εποχή απροσμέτρητα πιο μεγάλης ανόδου του εργατικού κινήματος σε όλες τις χώρες του κόσμου, συγκεκριμένα στην εποχή της ανάπτυξής του σε πλάτος, στην εποχή της δημιουργίας μαζικών σοσιαλιστικών εργατικών κομμάτων στα πλαίσια κάθε εθνικού κράτους. Η εντατική δράση στη Διεθνή και η ακόμη πιο εντατική απασχόληση του Μαρξ υπέσκαψαν οριστικά την υγεία του. Πέθανε στις 14 Μαρτίου 1883 στο Λονδίνο. (Με βάση το έργο του Β. Ι. Λένιν «Για τον Μαρξ και τον Μαρξισμό», εκδ. Σύγχρονη Εποχή)

1821 Πεθαίνει εξόριστος στο νησί της Αγίας Ελένης, αιχμάλωτος των Βρετανών, ο Γάλλος επαναστάτης, στρατηγός και κατόπιν αυτοκράτορας της Γαλλίας Ναπολέων Βοναπάρτης.

1893 Κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Η καπιταλιστική κρίση στις ΗΠΑ οξύνεται και βαθαίνει. Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες χάνουν τη δουλειά τους, με την ανεργία να εκτοξεύεται σε μόλις δύο χρόνια από 3% σε 18,4%.

1912 Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της «Πράβντα», όργανο της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος των Μπολσεβίκων. Η 5η Μάη καθιερώνεται ως Μέρα του Επαναστατικού Τύπου.

1936 Ο Ιταλός στρατηγός Μπαντόλιο καταλαμβάνει την Αντίς Αμπέμπα, πρωτεύουσα της Αβησσυνίας (της σημερινής Αιθιοπίας), που έγινε τότε αποικία της φασιστικής Ιταλίας. Στη διάρκεια του πολέμου, που διήρκεσε σχεδόν 7 μήνες, ο ιταλικός ιμπεριαλισμός διέπραξε ανείπωτες ωμότητες, κάνοντας χρήση δηλητηριωδών αερίων, κ.λπ. Ο λαός της Αιθιοπίας, που δεν διέθετε παρά πενιχρά μέσα για την άμυνά του, μέτρησε πάνω από 275.000 νεκρούς και μισό εκατομμύριο τραυματίες. Οι Ιταλοί εκδιώχθηκαν από την πρωτεύουσα της Αιθιοπίας ακριβώς 5 χρόνια αργότερα, το 1941.

1942 Τα Ιαπωνικά στρατεύματα ολοκληρώνουν την κατάκτηση των Φιλιππίνων, τις οποίες κατείχαν έως τότε οι ΗΠΑ. Την ίδια μέρα κυριεύουν και το νησί Γκουανταλκανάλ (νησιά Σολομώντα).

1945 Ξεκινά λαϊκή εξέγερση στην Πράγα, που καταλήγει 3 ημέρες μετά στην απελευθέρωσή της από τους Ναζί (μόλις ο Κόκκινος Στρατός έφτασε στις παρυφές της πόλης).

1946 Η αστυνομία κλείνει τα γραφεία της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ, της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αλληλεγγύης.

1949 Ο κυβερνητικός στρατός αρχίζει επιχειρήσεις στις περιοχές της Ρούμελης και της Θεσσαλίας κατά του ΔΣΕ. Οι δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού αποτελούνταν από το Α' Σώμα Στρατού με 2 Μεραρχίες, 45 Τάγματα Εθνοφρουράς, 4 μοίρες ΛΟΚ, 2.500 ΜΑΥδες, 4 Συντάγματα τεθωρακισμένων και αρμάτων μάχης, 5 μοίρες πυροβολικού και 3 σμήνη αεροπορίας. Σύνολο δυνάμεων: 50.000 άνδρες. Στον αντίποδα, τα τμήματα του ΔΣΕ αποτελούνταν από 2 Μεραρχίες, την 1η Θεσσαλίας και τη 2η Ρούμελης, με ελαφρύ οπλισμό, δίχως πυροβολικό ή αεροπορία. Σύνολο δυνάμεων 6.000 μαχητές.

1955 Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας γίνεται κυρίαρχο κράτος καθώς τερματίζεται και επίσημα η συμμαχική κατοχή. Την ίδια μέρα, η χώρα μπαίνει στο ΝΑΤΟ.

1961 Ο Άλαν Μπάρτλετ Σέπαρντ γίνεται ο πρώτος Αμερικανός κοσμοναύτης που ταξιδεύει στο διάστημα (δεύτερος στον κόσμο, μετά τον Σοβιετικό Γιούρι Γκαγκάριν).

1965 Πεθαίνει ο τραγουδιστής Νίκος Γούναρης.

1981 Ο 27χρονος Ιρλανδός Μπόμπι Σαντς (πολιτικός κρατούμενος, εκλεγμένος βουλευτής και μαχητής του ΙΡΑ) πεθαίνει στις φυλακές Λονγκ Κες της Βόρειας Ιρλανδίας, ύστερα από απεργία πείνας, που κράτησε 66 μέρες. Τον ακολούθησαν ακόμη εννέα κρατούμενοι, μέλη του ΙΡΑ. Η απεργία τους καταγράφηκε στην ιστορία ως η «διαμαρτυρία των Πέντε Αιτημάτων», επειδή πέντε ήταν τα αιτήματα των απεργών του Λονγκ Κες: το δικαίωμα να μην φορούν στολές φυλακισμένων, το δικαίωμα να αρνούνται την καταναγκαστική εργασία στη φυλακή, το δικαίωμα να συναναστρέφονται ελεύθερα με άλλους κρατούμενους και να οργανώνουν δικές τους ψυχαγωγικές δραστηριότητες, το δικαίωμα να δέχονται μία επίσκεψη, ένα γράμμα, ένα πακέτο κάθε εβδομάδα, και τέλος να επανακτήσουν το δικαίωμα μείωσης ποινής, μετά τη λήξη της απεργίας. «Δεν ήμουν τίποτε περισσότερο από ένα παιδί της εργατικής τάξης, όμως η καταπίεση είναι που γεννά το επαναστατικό πνεύμα της ελευθερίας», έγραφε ο Μπόμπι Σάντς και δήλωνε πως «δεν θα λυγίσω αν δεν πετύχω την απελευθέρωση της Ιρλανδίας και τη μετατροπή της σε κυρίαρχη, ανεξάρτητη και σοσιαλιστική δημοκρατία». Στις 6 Μαΐου, μία μέρα μετά το θάνατό του, η Μάργκαρετ Θάτσερ, πρωθυπουργός τότε της Βρετανίας, σχολίαζε: «Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια εξάλειψης της τρομοκρατίας. Ο κ. Σαντς ήταν απλά ένας κατάδικος. Που επέλεξε να πεθάνει».

1999 Πεθαίνει ο κομμουνιστής ηθοποιός Βασίλης Διαμαντόπουλος. Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει στο παρελθόν στον «Ριζοσπάστη», τα χρόνια της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης ήταν που «έβαλαν τα θεμέλια της σταθερότητάς μου στο ΚΚΕ. Κι επιπλέον πιστεύω ότι ο κομμουνισμός είναι στέρεος. Κυκλοφορεί μέσα στο ανθρώπινο αίμα. Ο Μαρξ δεν εφεύρε έτσι μια φιλοσοφία, αλλά την άντλησε από την ανθρώπινη πραγματικότητα. Είναι όνειρο ανθρώπινο, όνειρο δικό μας, το να υπάρξει μια κοινωνία ελεύθερη και οι άνθρωποι να ζουν με ισότητα και δικαιοσύνη».

2010 Εκατοντάδες χιλιάδες λαού σε όλη την Ελλάδα απεργούν και διαδηλώνουν κατά της αντιλαϊκής πολιτικής. Με στόχο την ανακοπή της λαϊκής ανάτασης και τη συκοφάντηση του λαϊκού κινήματος, προβοκάτορες επιτίθενται και πυρπολούν υποκατάστημα της «Μαρφίν», δολοφονώντας τρεις ανθρώπους.