Εβδομάδα υψηλών προδιαγραφών μια που επιτέλους μπορούμε να απολαύσουμε, στη μεγάλη οθόνη, το πολυαναμενόμενο αριστούργημα του πιο ενδιαφέροντος σύγχρονου Τούρκου κινηματογραφιστή Νουρί Μπιλγέ Τσεϊλάν, «Χειμερία νάρκη» (2014), ταινία που τον περασμένο Μάη έλαβε την ύψιστη διάκριση του εγκυρότερου κινηματογραφικού φεστιβάλ, εκείνου των Καννών. Ακολουθεί, σε μεγάλη απόσταση από την πρώτη, μια αξιόλογη, αμερικάνικη ταινία, εντελώς διαφορετικής θεματικής και είδους, με χαρακτηριστικό τις άριστες ερμηνείες. «Χωρίς μέτρο» - «Whiplash» - (2014) ο τίτλος της και η σκηνοθεσία ανήκει στον Ντάμιεν Σαζέλ.
Όσο για τις υπόλοιπες πρεμιέρες έπονται ασθμαίνουσες. Κάποιο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αμερικάνικη ταινία «Σέλμα» (Selma - 2014) σε σκηνοθεσία της Αβα Ντιβερνέ, φόρος τιμής στον Μάρτιν Λούθερ και στην επική πορεία του κινήματος για τα δικαιώματα των πολιτών, από την πόλη Σέλμα έως το Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα την άνοιξη του 1965, με βασική διεκδίκηση την ψήφο των μαύρων, που τελικά ψηφίστηκε ως νόμος της χώρας, το ίδιο έτος. (Δείτε εδώ το Trailer).
Φθίνουσα η κλίμακα αναφοράς των υπολοίπων συμβατικών ταινιών που βγαίνουν απόψε στις αίθουσες. «Με αγάπη Ρόζι» (Love, Rosie - 2014), τιτλοφορείται η γερμανοβρετανική ρομαντική κωμωδία για τη σχέση της Ρόζι και του Αλεξ, δυο καρδιακών φίλων, που η φιλία τους ήδη είναι έρωτας αλλά κανείς τους δεν το παραδέχεται. Βασίζεται στο ροζ μυθιστόρημα της Cecelia Ahern, διαθέτει πλούσιο βρετανικό χιούμορ και αλυσίδα παρεξηγήσεων, ενώ η σκηνοθεσία ανήκει στον Γερμανό Κρίστιαν Ντίτερ, ρεαλιστικότερο του βασιλέως με μια σκηνοθεσία που ακολουθεί όλους τους κανόνες του είδους. Στο ρόλο της Ρόζι, η κόρη του Φιλ Κόλινς ενώ η ηχητική μπάντα αποτελεί κολάζ μουσικών χιτ. (Δείτε εδώ το Trailer).
Ακολουθεί ένα φιλοσοφικό παραμύθι με ίχνη Βολταίρου, μια κωμωδία συμπαραγωγής Αγγλίας, Γερμανίας, Καναδά και Νοτίου Αφρικής, με τίτλο «Το μυστικό της ευτυχίας» (Hector and the search for happiness - 2014), σε σκηνοθεσία Πίτερ Τσέλσομ, με διεθνές λαμπερό καστ. Ο Λονδρέζος ψυχίατρος Εκτορ ταξιδεύει στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης, αναζητώντας τη συνταγή της ευτυχίας. Επιστρέφει με σωρευμένη εμπειρία, καταγεγραμμένη σε ένα μικρό σημειωματάριο, με 21 μαθήματα ευτυχίας που φέρουν τη σφραγίδα της κοινής λογικής και της λαϊκής σοφίας. (Δείτε εδώ το Trailer). Απαραίτητη η βδομαδιάτικη αμερικανιά επιστημονικής φαντασίας σε 3D πλέον, με τίτλο «Το πεπρωμένο της Τζούπιτερ (Jupiter Ascending - 2015) σε σκηνοθεσία των Αντι και Λάνα Γουατσόφσκι... (Δείτε εδώ το Trailer).
Τέλος, με αφορμή την επέτειο των 72 χρόνων από τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ στις 2 Φλεβάρη 1943, η «New Star» διοργανώνει στον κινηματογράφο «Στούντιο» της Πλατείας Αμερικής, βδομάδα προβολών της επικής ταινίας «Η Μάχη του Στάλινγκραντ»(1949) του Βλαντιμίρ Πετρόφ, που γυρίστηκε στη Σοβιετική Ένωση και διατηρεί μέγιστη αυθεντικότητά σε σχέση με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής. Οι προβολές της ταινίας που ολοκληρώθηκε σε δυο μέρη θα πραγματοποιηθούν ως εξής: 1ο μέρος «Η Μάχη του Στάλινγκραντ - Ούτε βήμα πίσω», σήμερα, το Σάββατο, τη Δευτέρα και την Τετάρτη στις 5 το απόγευμα και το 2ο μέρος «Η Μάχη του Στάλινγκραντ - Η Νίκη» , στον ίδιο χώρο, την ίδια ώρα, αύριο Παρασκευή, την Κυριακή και την Τρίτη...
Καλή θέαση!
Κριτική: Τζία Γιοβάνη
«Χειμερία νάρκη» (Kis Uykusu) του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν
Μεγάλο φιλμ, με άρωμα Τσέχοφ, καθηλώνει υπνωτιστικά και στο στοίχημα με την 196 λεπτών διάρκειά του βγαίνει νικητής. Η πρώτη τουρκική ταινία από το 1982 που πέρσι στις Κάννες πήρε το Χρυσό Φοίνικα μετά από το «Ο δρόμος» του Γιλμάζ Γκιουνέι. Ο Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν, ο πιο σημαντικός σύγχρονος Τούρκος δημιουργός, μετά από το «Κάποτε στην Ανατολία» (2011) επιστρέφει στην ασιατική ενδοχώρα των παιδικών του χρόνων και με εργαλείο την αυτοψία αποκαλύπτει άγνωστες, κρυφές πτυχές και πληγές της. Στη «Χειμερία νάρκη» (2014) το υπαρξιακό εσωτερικό ταξίδι, διάτρητο από έντονες πολιτικοκοινωνικές αναφορές/θέσεις του δημιουργού, κινείται γεωγραφικά στα βάθη της Καππαδοκίας, αρχαίας, ηφαιστειακής περιοχής με παραμυθένιες καμινάδες και λαξεμένες στους βράχους πόλεις, που οι Πέρσες ονόμαζαν «χώρα των άγριων αλόγων». Σ' ένα χαμένο χωριό που ξεμυτίζει από τους κάθετους ψαμμιτένιους βράχους έχει αποτραβηχτεί ο εγωκεντρικός μεσήλικας Αϊντίν, στον ιδιόκτητο παραδοσιακό του ξενώνα «Οθέλος», ονομασία ωχρή παραπομπή στον Σαίξπηρ, αλλά και το θεατρικό παρελθόν του ιδιοκτήτη, που σχεδιάζει να συγγράψει την Ιστορία του Τουρκικού Θεάτρου.
Ο σκηνοθέτης κατορθώνει να φυλακίσει ξανά το θεατή με μια σύνθεση δημιουργικής ελευθερίας, που τον αποδεσμεύει από την επανάληψη. Επιλέγει ένα δράμα δωματίου με σενάριο - γραμμένο από τον ίδιο και τη σεναριογράφο σύζυγό του - ενσωματωμένο στο τοπίο, με κυρίαρχο το «λόγο» και το διάλογο που στηρίζεται σε αυτό που «δε λέγεται». Αναφορές πυκνές ξεπηδούν από τις σκέψεις του φιλοσοφικού πινγκ - πονγκ περί «μη αντίστασης στο κακό», μεταξύ του Αϊντίν και του περιβάλλοντός του, ενώ τα σκοτεινά «εσωτερικά» καθορίζουν το πλαίσιο ψυχολογικών καταστάσεων και διάθεσης. Σ' αυτήν τη διάθεση (mood) επιβάλλεται ο σκηνοθέτης, κατασκευάζοντας την αφήγησή του για κάθε μεμονωμένη συνάντηση που ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο σχέσεων. Ο Αϊντίν κληρονόμησε από τον πατέρα του άπειρα ακίνητα και κατέχει ένα είδος ανεπίσημης, αλλά ουσιαστικής θέσης ισχύος στην περιοχή. Φαινομενικά συμπαθής, λόγω μειλίχιων, χαμηλών τόνων, αποκαλύπτεται αδυσώπητος με τους φτωχούς - και ως είθισται - εξουσιοδοτεί δικηγόρους και πρωτοπαλίκαρα για τη βρόμικη δουλειά. Ανηλεής με τους αδύνατους, βγάζει «από τη μύγα ξύγκι» - βλέπε το ποσό που ζητά για το τζάμι του αυτοκινήτου - απαιτώντας από αυτούς υποταγή, νομοταγή, να του φιλούν το χέρι. Ωστόσο φιγουράρει αληθινός γαλαντόμος στις φιλανθρωπίες των πλουσίων. Ο Αϊντίν είναι πάμπλουτος σε έναν πάμφτωχο περίγυρο και, όταν οι φτωχοί, άνεργοι ενοικιαστές του δεν μπορούν να πληρώσουν το νοίκι, οι μπιστικοί του, για τιμωρία, τους παίρνουν ψυγείο και τηλεόραση... Καλλιεργημένος και διανοούμενος, ο αφέντης αρθρογραφεί σε τοπική εφημερίδα «περί ηθικής και ευθύνης»... Ζει με τη χωρισμένη αδελφή του από την Κωνσταντινούπολη, που υποφέρει από πλήξη, και μια νεαρή «εξαγορασμένη» σύζυγο, που θέτει την αξία του χρήματος πιο ψηλά και από τη φυλακή της απομόνωσης, σε ένα στείρο τοπίο που ετοιμάζεται για το πρώτο χιόνι...
Η πέτρα που πέταξε ο μικρός προετοιμάζει το τελετουργικό της γροθιάς του πατέρα του, απάντηση που πρέπει στη φτώχεια και την ανεργία. Τη φτώχεια και τη μιζέρια που, για το μορφωμένο αφέντη, είναι φυσική καταστροφή... που μόνο η φιλανθρωπία των πλούσιων κυριών μπορεί να απαλύνει... Με φιλανθρωπία αυθεντικά χριστιανική επιλέγει να ντύσει την αντίφαση που την βασανίζει η νεαρή σύζυγος, με εσωτερικές διεργασίες και μετακινήσεις που βαθαίνουν μέρα με τη μέρα. Ομως τα δεσμά του χρήματος αποδεικνύονται ισχυρότερα από την αυτοτέλεια και ανεξαρτησία της. Την πικρή αλήθεια αποδέχεται η Νιχάλ με λυγμούς και κατεβασμένο βλέμμα... Η σύγκρουση ανάμεσα στην «υψηλή» ηθική που πρεσβεύει ο Αϊντίν και την πραγματικότητα που βιώνουν οι φτωχοί ενοικιαστές του συνιστά τομή εκρηκτική.
Γοητευτική, μαγευτική η ροή της ταινίας της ντυμένης με ήχους διακριτικούς, με αλήθειες τραχιές και συνάμα εύθραυστες, που υφαίνονται ξανά και ξανά κι αναζητούν μια λύση - ίσως φυγή στην Κωνσταντινούπολη, στη Μόσχα των τριών αδελφών... καθιστώντας τη μακρά διάρκεια της ταινίας απολύτως «δικαιολογημένη». Ο Τσεϊλάν επαληθεύεται για μια ακόμη φορά ουσιαστικός δημιουργός μεγάλου σινεμά, με συναρπαστική ήρεμη ίντριγκα, λυρική οπτική στις μακρές σεκάνς της αφήγησης και υπαρξιακή - κατά βάση - θεματική στα θεμέλια της μυθοπλασίας. Και ο θεατής στο δεύτερο μέρος αρχίζει βουβός να μαζεύει τα απλωμένα νήματα...
Η «χειμερία νάρκη» για τον Αϊντίν συνιστά λήθαργο κατευναστικό, που κάπου διαταράσσεται, αλλά ξαναβρίσκει την ισορροπία του. Για τη Νιχάλ η «χειμερία νάρκη» αποδεικνύεται αργόσυρτο ταξίδι στη συνείδηση, ενώ για τους φτωχούς υπόγεια προετοιμασία για την έκρηξη που μέλλεται να 'ρθει...
Και δεν είναι καθόλου δύσκολο να καταλάβουμε γιατί όλες οι πόρτες των μεγάλων φεστιβάλ είναι ορθάνοιχτες για τον Μπιλγκέ Τσεϊλάν...
Mε τους: Χαλούκ Μπιλγκινέρ, Μελίσα Σόζεν, Ντεμέτ Ακμπάγκ, Αϊμπερκ Πεκτσάν, Σερχάτ Κιλίτς κ.ά.
Παραγωγή: Τουρκία, Γαλλία, Γερμανία (2014).
«Χωρίς μέτρο» (Whiplash) του Ντάμιεν Σάζελ
Βραβευμένη ταινία, θυμίζει μείγμα μουσικών παραγωγών τύπου «FAME» και εκπαίδευσης πεζοναυτών. Γοητευτικά έντονο ψυχολογικό δράμα για την τιμή της φιλοδοξίας. Κάτι σαν μουσικό θρίλερ στον υπερ - ανταγωνιστικό χώρο της μουσικής, με σουσπάνς για την πορεία του νεαρού ντραμίστα, δέσμιου ενός δεσποτικού μέντορα. Απίστευτη η δεξιοτεχνία του σκηνοθέτη, μετατρέπει μια ισχνή ίντριγκα σχέσης μίσους - γοητείας ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητή, σε σαγηνευτική μονομαχία συνενόχων και αντιπάλων, με διάσταση άρρωστης τρέλας, πάνω στην αριστεία της τζαζ, που κατασκευάζεται με πόνο, ιδρώτα και αίμα.
Ο έφηβος Αντριου, μαθητής σε κάποιο από τα καλύτερα μουσικά σχολεία, ονειρεύεται να γίνει όπως τα πρότυπά του, λαμπρός, μουσικός τζαζ. Ο δάσκαλος / φόβητρο, μαέστρος της πιο άξιας σχολικής μπάντας, τελικά τον ανακαλύπτει. Η ευκαιρία για τον μαθητή που αγωνίζεται με την τεχνική να φτάσει στο θεϊκό, τεράστια, εξαρτάται όμως από το τίμημα που είναι διατεθειμένος να πληρώσει γι' αυτό... Ο μαέστρος δεν ανέχεται τίποτα λιγότερο από αίμα, ιδρώτα και δάκρυα...
Ο Τζ. Κ. Σίμονς ως δάσκαλος, λάτρης της ομορφιάς της ακραίας αυστηρότητας, «γράφει» εκπληκτικά στο σελουλόιντ, λαμπρή η ερμηνεία του ως φαρμακόγλωσσος δάσκαλος, κλέβει την παράσταση σε κάθε του εμφάνιση. Μόνο αυτόν θυμάται κανείς βγαίνοντας από την αίθουσα. Συγκριτικά, ο Μάιλς Τέλερ στο ρόλο του μαθητή, είναι μάλλον ωχρός, έστω κι αν δίνει όλο του τον εαυτό στο δράμα πάνω στη φιλοδοξία και το κίνητρο.
Με τους: Τζ. Κ. Σίμονς, Μάιλς Τέλερ, κ.ά.
Παραγωγή: ΗΠΑ (2014)