ΕΡΩΤΗΣΗ - ΑΠΑΝΤΗΣΗ 13

 Γιατί μιλάμε για εθνοκρατική βάση της οικονομίας;

Στις Θέσεις αναφέρεται πως «οι όροι της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου, των μονοπωλιακών ομίλων, των μετοχικών εταιρειών εξακολουθούν στο μεγαλύτερο μέρος τους να διαμορφώνονται στο πλαίσιο των εθνικών κρατών και των εκάστοτε διακρατικών ιμπεριαλιστικών συμμαχιών στις οποίες συμμετέχουν». Συνάδει αυτή η εκτίμηση με το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν μεγάλες πολυεθνικές μετοχικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μεγάλο αριθμό χωρών;

Στον καπιταλισμό σήμερα κυριαρχεί ως γενική τάση η παραγωγή να μην περιορίζεται στα εθνικά πλαίσια, οι επενδύσεις να περνάνε τα σύνορα και τα κεφάλαια να μεταφέρονται ανάμεσα στα αστικά κράτη. Είναι αυτό που ονομάζουμε διεθνοποίηση της καπιταλιστικής αγοράς. Όμως, αυτή η τάση δεν μπορεί να αναιρέσει την ανισόμετρη ανάπτυξη ανάμεσα στα ξεχωριστά κεφάλαια, στις επιχειρήσεις και τις «εθνικές» καπιταλιστικές οικονομίες. Ούτε μπορεί να ανατρέψει το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου, δηλαδή η αύξηση των διαστάσεών του σε σχέση με πριν, πραγματοποιείται στο πλαίσιο του κάθε εθνικού κράτους. Πάνω σ' αυτήν την αντιφατική αντικειμενική κίνηση της καπιταλιστικής οικονομίας οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ποιος δεν ξέρει για τις αμερικανικές πολυεθνικές που επενδύουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, που έχουν στη σύνθεσή τους μετόχους απ' όλον τον κόσμο. Και όμως, η εγχώρια αγορά διατηρεί τον κυρίαρχο ρόλο για τη συσσώρευση κεφαλαίου, ακόμα και στις ΗΠΑ, παρά την αύξηση της σημασίας των θυγατρικών επιχειρήσεων των πολυεθνικών μονοπωλιακών ομίλων, με έδρα τις ΗΠΑ. Για τις αμερικανικές πολυεθνικές επιχειρήσεις, λοιπόν, το ποσοστό της προστιθέμενης αξίας (δείκτης που δείχνει τη συσσώρευση κεφαλαίου) που προέρχεται από το εξωτερικό αυξήθηκε από 23,3% το 1994 σε 33,2% το 2008, για να υποχωρήσει ελαφρά στο 30%. Αφορά, δηλαδή, περίπου το 1/3 της συνολικής προστιθέμενης αξίας, δηλαδή περισσότερο απ' τα 2/3 των κερδών των αμερικανικών πολυεθνικών προέρχονται απ' την εγχώρια αγορά.

Οι όροι, λοιπόν, για τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου των μονοπωλιακών ομίλων, των μετοχικών εταιρειών εξακολουθούν στο μεγαλύτερο μέρος τους να διαμορφώνονται στο πλαίσιο των εθνικών κρατών, αλλά και των εκάστοτε διακρατικών ιμπεριαλιστικών συμμαχιών στις οποίες συμμετέχουν. Αυτό αφορά τους όρους φορολόγησης, δανειοδότησης, διαμόρφωσης των μισθών, δασμολογικής προστασίας, κρατικών επιδοτήσεων εξαγωγών, κρατικών επιχορηγήσεων και ενισχύσεων.

Παράλληλα, κάθε εθνικό αστικό κράτος αξιοποιεί την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ισχύ του για τη στήριξη των εγχώριων μονοπωλιακών ομίλων του στο διεθνή ανταγωνισμό. Ανεξάρτητα απ' την πιθανή πολυεθνική μετοχική του σύνθεση, κάθε μονοπωλιακός όμιλος έχει δεσμούς αναφοράς με συγκεκριμένο αστικό κράτος και σχετικές ιμπεριαλιστικές συμμαχίες. Σε τελευταία ανάλυση, κάθε μετοχική εταιρεία έχει ως βάση την καπιταλιστική οικονομία ενός συγκεκριμένου κράτους και σ' αυτό το αντικειμενικό έδαφος αποκτά και τη δυνατότητα εξαγωγής μέρους των κεφαλαίων της. Το εθνικό αστικό κράτος παραμένει, λοιπόν, το βασικό όργανο διασφάλισης της οικονομικής κυριαρχίας των μονοπωλίων, της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίου σε ανταγωνισμό με αντίστοιχες διαδικασίες στα άλλα κράτη.

Αναδημοσιεύεται από τη στήλη «Ερώτηση - Απάντηση - 20ό Συνέδριο ΚΚΕ» του «Ριζοσπάστη» της 25ης Γενάρη 2017.