Σύνδεση και αποσύνδεση του οικονομικού και του στρατιωτικού στοιχείου στον ιμπεριαλισμό: Οι ΗΠΑ ως παράδειγμα

Είναι γνωστό ότι στη λενινιστική θεωρία για τον ιμπεριαλισμό, θεμελιώδη θέση έχει η εξέλιξη του τρόπου παραγωγής, το πέρασμα από τον φιλελεύθερο στον μονοπωλιακό καπιταλισμό. Ο στρατιωτικός παράγοντας, και μαζί του και ο πολιτικο-διπλωματικός, εκφράζουν παράγωγα αυτών των σχέσεων. Μάλιστα, ο αναγνώστης τουΙμπεριαλισμού θα προσέξει ότι ανάμεσα σε άλλα, καταγράφει προφητικά τη ραγδαία εξέλιξη του μονοπωλιακού καπιταλισμού στις ΗΠΑ, πράγμα που πράγματι οδηγεί τη χώρα, που όταν γράφτηκε το βιβλίο δεν ήταν ακόμα μείζων ιμπεριαλιστική δύναμη, στο να γίνει η ηγεμονική ιμπεριαλιστική δύναμη του πλανήτη από τα τέλη του Β Παγκοσμίου και μετά. Η άνοδος των ΗΠΑ λοιπόν επιβεβαιώνει πλήρως την αιτιακή σύνδεση ανάμεσα στην μεταμόρφωση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής (και έχουμε δείξει και παλιότερα ότι το πέρασμα στον μονοπωλιακό καπιταλισμό ήταν μείζον θέμα ενσυνείδητης συζήτησης και πολιτικής διαμαρτυρίας στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα, και όχι σε μαρξιστικούς ή έστω ευρύτερα "σοσιαλιστικούς" απλώς κύκλους) και στο πέρασμα σε πολιτικο-διπλωματικο-στρατιωτικές μορφές έκφρασης της κυριαρχίας του μονοπωλιακού κεφαλαίου.

Ωστόσο τίθεται ακόμα το ερώτημα του τι παρατηρεί κανείς όταν εξετάζει τις ΗΠΑ σήμερα, σε ένα σημείο υπερωρίμανσης ή σαπίσματος του καπιταλισμού, σε ένα σημείο προχωρημένης ιμπεριαλιστικής σήψης. Βλέπει μια χώρα η οποία έχει δαπανήσει και συνεχίζει να δαπανά τεράστια ποσά για τους εξοπλισμούς με χαώδη διαφορά από τον δεύτερο, μια χώρα που δεν μπορεί να σταματήσει να παρεμβαίνει με κάθε τρόπο στα εσωτερικά των υποθέσεων άλλων χωρών, περιλαμβανομένης της Γερμανίας και της ΕΕ (σκάνδαλα παρακολουθήσεων), που δεν μπορεί να σταματήσει να χρηματοδοτεί και να στηρίζει όλο και πιο απροκάλυπτα τις πιο βάρβαρες, τις πιο οπισθοδρομικές και αντιδραστικές, τις πιο σκοταδιστικές δυνάμεις στον πλανήτη, να αιματοκυλά τον έναν λαό μετά τον άλλο. Κάθε προσδοκία ότι δήθεν η προεδρία Ομπάμα --η οποιαδήποτε αμερικανική προεδρία-- μπορούσε να βάλει ένα τέλος σε όλα αυτά διαψεύστηκε σε τόσο οικτρό βαθμό, που υπάρχουν σήμερα Αμερικανοί που νοσταλγούν τον Μπους ως λιγότερο "πολεμοχαρή" ηγέτη του Ομπάμα. Στην πραγματικότητα, βέβαια, από τον καιρό ήδη του Τέντι Ρούζβελτ, στις ΗΠΑ κυβερνούν τα μονοπώλια, τα οποία εκλέγουν κάθε τέσσερα χρόνια έναν εκλεκτό από ένα κλειστό κλαμπ υποψηφίων χωμένων ως τα μπούνια στους μηχανισμούς τους και στους εκλεκτούς τους "συμβούλους".

Ταυτόχρονα όμως, βλέπουμε και μια χώρα βουτηγμένη στο χρέος, με χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ανίκανη να ξεφύγει με όλα αυτά τα μέσα από το βάλτο της καπιταλιστικής κρίσης. Βλέπουμε, μαζί με τον μιλιταριστικό πριαπισμό, την οικονομική παρακμή, η οποία μεταφράζεται στην απόλυτη εξαθλίωση ενός αυξανόμενου κομματιού (κυρίως του έγχρωμου) πληθυσμού, σε σίτιση με κουπόνια για εκατομμύρια, και ακόμα, σε γελοίες με καπιταλιστικούς όρους επιθέσεις ενάντια στην ιδιοκτήτρια μεγάλου κομματιού του αμερικανικού χρέους Κίνα για το ότι "παράγει φτηνά και χαμηλής ποιότητας πράγματα."

Με άλλα λόγια, στο στάδιο της ιμπεριαλιστικής υπερωρίμανσης, βλέπουμε μια καθορισμένη μορφικά αποσύνδεση του στρατιωτικού από τον οικονομικό παράγοντα: όσο περισσότερο βυθίζεται στο τέλμα η καπιταλιστική οικονομία, τόσο αυξάνεται η στρατιωτική λύσσα και οι δαπάνες για να χορτάσει το κεφάλαιο. Γιατί; Επειδή στο στάδιο αυτό, η στρατιωτική υπεροπλία αλλάζει χαρακτήρα σε σχέση με το αρχικό: δεν μεταφράζει μονοσήμαντα σε υλική ισχύ την ταχεία ανάπτυξη του μονοπωλιακού κεφαλαίου, αλλά ταυτόχρονα γίνεται μέσο συντήρησης της "ανταγωνιστικότητάς" του με το ζόρι, δηλαδή δια της βίαιης εξάλειψης δυνητικών διεθνών ανταγωνιστών. Με θεωρητικούς όρους, το στρατιωτικό επίπεδο μετατίθεται σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του και μετατρέπεται από αποτέλεσμα μιας άλλης αιτίας σε μέσο παλινόρθωσης του χαρακτήρα αυτής της αιτίας, δηλαδή της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και των αναπτυξιακών ρυθμών του μονοπωλιακού κεφαλαίου της χώρας. Αυτή η μετατόπιση προαναγγέλεται από μια πρότερη αποσύνδεση των δύο παραγόντων, όπου "αποσύνδεση" σημαίνει ότι χάνεται η ταυτοχρονία στην ανάπτυξή τους, και ο ένας μπαίνει σε καθοδική πορεία ενώ ο άλλος παραμένει σταθερός ή κινείται σε ανοδική τροχιά. Έτσι συμβαίνει ο ιμπεριαλισμός της χώρας που καταλαμβάνει την κορυφή της πυραμίδας να δείχνει ταυτόχρονα σημάδια οικονομικής παρακμής και πολεμικού οργασμού, κατάρρευσης και βρυκολακιασμένης ζωτικότητας (ας προστεθεί εδώ πως τέτοια είναι η αποτυχία του ιμπεριαλισμού να συσπειρώσει πια τον εξαθλιωμένο λαό πίσω απ' τα ταμπούρλα του, που οι Αμερικανοί έχουν βρει ως προτιμητέα λύση τον πόλεμο δια αντιπροσώπων [proxy war]· η σημασία αυτής της αναγκαστικής επιλογής από την οπτική της πραγματικής παρακμής στην εγχώρια κοινωνική απεύθυνση του ιμπεριαλισμού που συνοδεύει τις πολεμοχαρείς του εξάρσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική).

Αν αυτή η παρατήρηση έχει πράγματι γενικευτική (άρα και θεωρητική) αξία και σημασία, τότε θα πρέπει να παρατηρηθεί πως όσο προχωρά χωρίς ανατροπή ο ιμπεριαλισμός, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται να ανατραπεί μια ιμπεριαλιστική παγκόσμια δύναμη. Και όταν λέμε δύσκολο, εννοούμε αιματηρό. Έχει σημασία να δει κανείς συγκριτικά τον βαθμό δυσκολίας (την ποσότητα ανθρώπινου αίματος) που χρειάστηκε για να χάσει την πρωτοκαθεδρία η ολλανδική αποικιοκρατία από την αγγλική· η ισπανική και η πορτογαλέζικη από την αγγλική· και τέλος, η αγγλική ιμπεριαλιστική αποικιοκρατία από τον αμερικάνικο, "ατύπως αποικιοκρατικό" ιμπεριαλισμό (περιλαμβανομένου του ανθρώπινου κόστους της ενδιάμεσης ήττας της γερμανο-ιταλο-ιαπωνικής φασιστικής "σφήνας" για παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό στάτους): τα συμπεράσματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά για την αιματηρότητα που είναι πιθανό να κουβαλά ως προϋπόθεση η πολιτική ανατροπή της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής εξουσίας, που όπως κάθε πραγματική κυριαρχία, δεν γνωρίζει εγγενή όρια  και συνεπώς έχει αντικειμενικά μόνο εχθρούς, όσο και αν συγκυριακά έχει επίσης φίλους.

Αυτό μας δείχνει ότι τα χρονικά περιθώρια για την ανθρωπότητα έχουν ασφυκτικά στενέψει: η οπλική τεχνολογική δύναμη των μονοπωλίων, η συσσώρευση πλούτου για αδιανόητα ως πρόσφατα περιθώρια διαρκούς πολεμικής εμπλοκής του παγκόσμιου ηγεμόνα απέναντι σε οτιδήποτε, ανεξάρτητα του κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα του, απειλεί την κυριαρχία του, στέλνουν σαφέστατα το μήνυμα ότι είτε η ανθρωπότητα θα εξαλείψει τελειωτικά τον ιμπεριαλισμό, είτε ο ιμπεριαλισμός τελειωτικά την ανθρωπότητα. Και επειδή ο ιμπεριαλισμός δεν μπορεί να εξαλειφθεί από έναν άλλο ιμπεριαλισμό, αλλά και επειδή δεν αξίζει ανθρωποθυσίες μια τέτοια αντικατάσταση, ο μόνος δρόμος για την σωτηρία της ανθρωπότητας είναι η τελεσίδικη και παγκόσμια καταστροφή της ρίζας του ιμπεριαλισμού: του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Όσο υπάρχει ακόμα χρόνος για αυτή.

ΠΗΓΗ: Leninreloaded