Προβληματισμοί για τις «αναδυόμενες» οικονομίες

«FRAGILE FIVE»

Την ανάγκη να πάρουν «στα σοβαρά» τις μεταρρυθμίσεις στις εγχώριες οικονομίες τους, συμπεριλαμβανομένων των «δύσκολων» τομέων του φορολογικού συστήματος και της αγοράς εργασίας υπογραμμίζουν σε πρόσφατο άρθρο τους οι «Financial Times», σε σχέση με τους λεγόμενους «Fragile Five» («Εύθραυστους Πέντε»), δηλαδή τη Βραζιλία, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, την Ινδονησία και την Τουρκία. Το προσωνύμιο δόθηκε από τη «Morgan Stanley» και αποσκοπεί στο να καταγράψει την ιδιαίτερα ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκονται οι παραπάνω πέντε «αναδυόμενες οικονομίες» - όλες τους μέλη των G20, δηλαδή των 20 μεγαλύτερων καπιταλιστικών οικονομιών του κόσμου - εν μέρει και λόγω των μεγάλων ελλειμμάτων που παρουσιάζονται στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών τους.

Οπως υπογραμμίζει χαρακτηριστικά το άρθρο, οι κεντρικές τράπεζες των παραπάνω χωρών προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκαλεί στις εγχώριες οικονομίες η υποτίμηση των εθνικών τους νομισμάτων, την ίδια στιγμή που οι κυβερνήσεις τους έχουν μπροστά τους μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση περαιτέρω «απελευθέρωσης» της οικονομίας, ώστε να ανοίξουν πεδία κερδοφορίας για τα μονοπώλια και να προσελκύσουν τα αναγκαία επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Η δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι παραπάνω οικονομίες συνδέεται, σύμφωνα με αστούς αναλυτές, και με την απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να μειώσει τη ρευστότητα που παρέχει στην αμερικανική οικονομία, γεγονός που οδήγησε σε μετακινήσεις κεφαλαίων από τις «αναδυόμενες» οικονομίες προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Οι δείκτες σε κάθε χώρα

Στη Βραζιλία, αν και προηγήθηκε μία περίοδος εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, πλέον η εσωτερική «αγορά χρήματος» έχει επιστρέψει σε διψήφια νούμερα, γεγονός κρίσιμης σημασίας αν αναλογιστεί κανείς ότι ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα έφτασε την τελευταία πενταετία να αντιστοιχεί στο 50% του εγχώριου ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού αυξάνεται, ενώ η υποτίμηση του νομίσματος και η αύξηση του πληθωρισμού καθιστούν ακόμη πιο δυσχερή την κατάσταση της οικονομίας, η οποία οδεύει προς υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας.

Στο ίδιο άρθρο υπογραμμίζεται ότι η Ινδία αποτελεί την «αναδυόμενη αγορά» που απειλείται περισσότερο από την απόφαση της «Fed». Μέχρι στιγμής οι κινήσεις της κεντρικής τράπεζας της χώρας, με τον έλεγχο στις εισαγωγές χρυσού και την προσέλκυση καταθέσεων σε δολάρια από Ινδούς της διασποράς κρίνονται επιτυχείς, ωστόσο επισημαίνεται ότι οι παραπάνω ενέργειες κερδίζουν απλώς χρόνο, αφού τα προβλήματα της ινδικής οικονομίας παραμένουν και πιθανά μία «δυναμική κίνηση» της «Fed» θα μπορούσε εύκολα να ανατρέψει την ήπια ανάκαμψη που σημειώνει.

Αναφορικά με την Τουρκία, επισημαίνεται ότι η αρχική αντίδραση της χώρας στην απόφαση της «Fed» ήταν «ας έρθει» και το ερώτημα που γεννάται είναι εάν ένα τέτοιο «νταηλίκι», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, οφείλεται στο ότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι θεμελιώδεις αδυναμίες της που την κατατάσσουν στους «Εύθραυστους Πέντε». Μπορεί, όπως σημειώνεται, το επίπεδο του δημόσιου χρέους και το δημοσιονομικό της έλλειμμα, συγκρινόμενα με εκείνα της Βραζιλίας και της Ινδονησίας, να βρίσκονται σε «υγιή επίπεδα», ωστόσο πολλές ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα έχουν συσσωρεύσει υψηλά επίπεδα βραχυπρόθεσμου χρέους σε ξένο συνάλλαγμα.

Για την οικονομία της Νότιας Αφρικής σημειώνεται ότι έχει ζοφερές προοπτικές εξαιτίας των εγγενών της προβλημάτων, καθώς οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι στο χειρότερο σημείο τους από το 2009, η ανεργία βρίσκεται στο 25%, ενώ αναλυτές προβλέπουν πτώση του ΑΕΠ, τη στιγμή που η αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών κυμαίνεται στο 6,8%. Ενώ το άρθρο επισημαίνει το μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, υπογραμμίζει την ανάγκη μείωσης των «περιττών» κρατικών δαπανών.

Τέλος, για την Ινδονησία αναφέρει ότι παρά τις προσπάθειες της κεντρικής τράπεζας να διατηρήσει σταθερό το εθνικό νόμισμα της χώρας, αυτό «δέχεται σοβαρές πιέσεις», ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στο χειρότερο επίπεδο μετά από την κρίση των ασιατικών χωρών στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησε πρόσφατα προς τα κάτω τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της χώρας για το 2014, στο 5,3%, σε σύγκριση με το 6,3% του 2012.

Η ανησυχία των αστών για την πορεία των «αναδυόμενων» οικονομιών αποτυπώνεται όλο και πιο έντονα στις αναλύσεις τους, αλλά με τρόπο που συγκαλύπτει το ουσιαστικό πρόβλημα, αυτό της επιβράδυνσης των ρυθμών ανάπτυξης αυτών των καπιταλιστικών οικονομιών. Αυτός είναι ένας βασικός λόγος φυγής κεφαλαίων που επιδρά και στην υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων στη σχέση τους με το δολάριο και το ευρώ. Φαίνεται ότι η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία συνεχίζει να βολοδέρνει στη δίνη της κρίσης, ενώ συνεχίζονται οι δυσκολίες διαχείρισής της. Μόλις το Νοέμβρη του 2013 ο ΟΟΣΑ προειδοποιούσε ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων», ενώ το Δεκέμβρη ο οίκος «Standard & Poor's» υπογράμμιζε ότι η επιβράδυνση των «αναδυόμενων» οικονομιών σε υψηλότερο από το αναμενόμενο επίπεδο θα «μπορούσε να φέρει την Ευρωζώνη στην προηγούμενη οικονομική κατάσταση».